Justice versus Conscience

Justice is not just a system of rules. At its heart, it should begin with something deeper: our humanity. When laws are applied without compassion, they risk turning people into files and suffering into data. But justice, if it is to mean anything, must recognize the dignity of each individual it touches.

A powerful example from the Netherlands is the story of Mauro Manuel, a boy from Angola who lived for nine years in a warm Dutch foster family. Despite a life that included a younger brother (who wiped away a tear during an appearance on the program De Zevende Dag), a football team, and a community that embraced him, Mauro faced deportation. But the country saw his humanity. Public support grew, and after media attention and political debate, Mauro was granted residence through the child amnesty. Today, he has a job, a home, and a family of his own — living proof of what justice can mean when it chooses to listen.

Another moving story comes from the United States. Adam Foss, a prosecutor in Boston, questioned whether it was right to burden young people with criminal records that could destroy their futures. In one case, he offered support instead of punishment. Years later, at a gathering of professionals of color, a man waved to him across the room. It was Christopher, the young man Foss had once helped. They embraced, and Foss saw on his name badge that Christopher was now a bank director — successful, confident, and grateful. “You cared about me. You changed my life,” he said. It was not a courtroom victory. It was a human one.

And sometimes, it is our institutions of learning that fail to feel what they teach. At a Harvard Commencement, student Jonathan Roberts reflected on how society trains us to explain suffering rather than to feel it.

“In economics we learn to quantify and dehumanize suffering…
In sociology we learn to treat others’ pain as an academic exercise — to ponder their pain from a distance.”
These words capture a deep truth: systems — whether legal, economic, or academic — often observe suffering instead of feeling it. They explain it, measure it, critique it — but forget the people behind it.

That is why justice must begin not with procedure, but with presence. Not with indifference, but with empathy. Not with theory, but with the simple recognition:
I am a human being.

🔹 Justitie zou moeten beginnen bij menselijkheid

Justitie is niet zomaar een systeem van regels. In de kern zou het moeten beginnen met iets diepers: onze menselijkheid. Wanneer wetten zonder mededogen worden toegepast, riskeren ze mensen te reduceren tot dossiers en hun lijden tot cijfers. Maar als justitie werkelijk iets moet betekenen, dan moet ze de waardigheid erkennen van ieder individu dat ermee in aanraking komt.

Een krachtig voorbeeld uit Nederland is het verhaal van Mauro Manuel, een jongen uit Angola die negen jaar lang in een warm Nederlands pleeggezin woonde. Ondanks een leven met een jonger broertje (die in het programma De Zevende Dag een traan wegpinkte), een voetbalploeg en een gemeenschap die hem omarmde, dreigde hij te worden uitgezet. Maar het land zag zijn menselijkheid. De publieke steun groeide, en na media-aandacht en politieke discussie kreeg Mauro verblijf via het kinderpardon. Vandaag heeft hij een baan, een huis en een eigen gezin — levend bewijs van wat justitie kan betekenen wanneer ze luistert.

Een ander aangrijpend verhaal komt uit de Verenigde Staten. Adam Foss, een openbaar aanklager in Boston, stelde de vraag of het juist is om jonge mensen strafbladen te geven die hun toekomst kunnen verwoesten. In een zaak koos hij ervoor om te ondersteunen in plaats van te straffen. Jaren later, op een bijeenkomst van jonge professionals van kleur, zwaaide een man naar hem. Het was Christopher, de jongeman die Foss ooit had geholpen. Ze omhelsden elkaar, en Foss zag op het naambordje dat Christopher inmiddels directeur van een bank was — succesvol, zelfverzekerd en dankbaar. “Je gaf om mij. Je hebt mijn leven veranderd,” zei hij. Het was geen overwinning in de rechtszaal, maar een menselijke overwinning.

Soms zijn het ook onze onderwijsinstellingen die vergeten te voelen wat ze onderwijzen. Tijdens een afstudeertoespraak aan Harvard reflecteerde student Jonathan Roberts op hoe onze samenleving ons leert om lijden te verklaren in plaats van het te voelen.

“In de economie leren we lijden te kwantificeren en te ontmenselijken…
In de sociologie leren we andermans pijn te behandelen als een academische oefening — om hun pijn vanop afstand te beschouwen.”
Deze woorden vatten een diepe waarheid: systemen — of ze nu juridisch, economisch of academisch zijn — observeren vaak het lijden zonder het werkelijk te doorleven. Ze verklaren het, meten het, bekritiseren het — maar vergeten de mensen erachter.

Daarom moet justitie niet beginnen bij procedures, maar bij aanwezigheid. Niet bij onverschilligheid, maar bij empathie. Niet bij theorie, maar bij het eenvoudige besef:
Ik ben een mens.