Justice versus conscience

Like most of the country, I find myself spellbound and appalled in equal measure by the extent of the very topical Post Office Horizon scandal.

As a career investigator with 40 + years of criminal and industry experience, what personally and professionally intrigues me most is the scale of apparent investigative incompetence. It appears there was blind faith in the Horizon technology data, which led to a raft of miscarriages of justice.

Rule 101 of investigations is never to rely on a single source of evidence, no matter how compelling. This provides the basis for confident and robust decision-making and assures the crucial element of corroboration.

However, there’s something else to consider. As a young investigator, I recall an experienced detective counselling me that whilst forensic science and technical data, such as DNA/CCTV, for example, was compelling for the jury, I should never underestimate the importance of what he called ‘gut instinct`. It’s difficult to articulate what this is precisely; however, we will all have experienced when something doesn’t feel quite right or seems a bit off.

Where was the investigative gut instinct?

It is this aspect which troubles and disturbs me most in this saga. I’m trying to place myself in the position of the Post Office investigation team and find it impossible to imagine that at some point, gut instinct didn’t kick in.

Driving away from having interviewed these model citizens, pillars of the community, and having accused them of horrendous criminality in the face of denial, surely some in the team must have questioned the integrity of the Horizon technology data. It was the classic single point of failure.

The apparent financial discrepancies must have screamed at odds with the profiles and backgrounds of those decent people they were accusing, not to mention the very obvious question…why do we have such a sudden spike in postmasters and postmistresses turned criminals?

The Pervasive Impact of Investigation Bias

When that gnawing question of doubt creeps into an investigator’s mind, it takes courage to raise your hand in the room and voice your concerns. I’d be amazed if hands weren’t raised in this case, but were they listened to? From the outside looking in, those driving the investigation had already decided its destination and would strive to make the evidence fit the perverse outcome at all costs—investigation bias at its most rampant and destructive.

There is then the danger of reaching the perceived point of no return. Occasionally, and I have observed this several times, it may seem at the outset that the outcome of the investigation is clear and obvious. We have apparently solid data pointing in a single direction…what else could it possibly be? Time and resources later, when that initial confidence is challenged or dented by countering or conflicting evidence, it can be hard to accept and tempting to ignore.

It takes courage to accept and change investigative direction. In this case, I wonder if those at the top lacked the moral courage to admit they got it wrong and ploughed on regardless of the human misery and injustices they were causing. They had passed the point of no return! Continuing momentum when nagging doubt is often described as ‘dysfunctional momentum’; it doesn’t feel quite right, but we’ll continue because we’re all invested, and so are all of our reputations.

Conclusion

Hopefully, the forthcoming public enquiry will reveal some of the answers to these questions, but it reinforces the wise words of my detective mentor and is a lesson for anyone performing the role of an investigator. If you are relying on key technical data or output that seems at odds with your gut instincts around human behaviour or performance, do pursue that second (or third) opinion.

Don’t be the silent one in the room and have the courage to voice the question, ‘Have we got this right?’ This courage can turn a ‘critical step’ into an effective ‘critical stop’ for all involved to reorientate and consider whether to continue the current momentum.

Alan Smith Head of Investigations at STC INSISO

Alan Smith
Head of Investigations at STC INSISO
Gepubliceerd op 15 jan. 2024

Onderzoeksethiek in Crisis: Lessen uit het Post Office Horizon Schandaal

Net als de meeste mensen in het land, ben ik in gelijke mate betoverd en geschokt door de omvang van het zeer actuele Post Office Horizon schandaal.

Als een carrière-onderzoeker met meer dan 40 jaar aan ervaring in de misdaadbestrijding en industrie, is hetgene wat mij persoonlijk en professioneel het meest intrigeert, de omvang van de schijnbare onderzoeks-onbekwaamheid. Het lijkt erop dat er blind vertrouwen was in de Horizon technologie data, wat leidde tot een reeks van gerechtelijke dwalingen.

Regel 101 van onderzoek is nooit te vertrouwen op één enkele bron van bewijs, hoe overtuigend ook. Dit vormt de basis voor zelfverzekerde en robuuste besluitvorming en verzekert het cruciale element van bevestiging.

Maar er is nog iets anders om rekening mee te houden. Als jonge onderzoeker herinner ik me een ervaren detective die me adviseerde dat terwijl forensische wetenschap en technische data, zoals DNA/CCTV, bijvoorbeeld, overtuigend was voor de jury, ik nooit de belangrijkheid moest onderschatten van wat hij ‘onderbuikgevoel’ noemde. Het is moeilijk om precies te verwoorden wat dit is; echter, we hebben allemaal wel eens ervaren wanneer iets niet helemaal goed voelt of er wat vreemd uitziet.

Waar was het onderzoeks-onderbuikgevoel?

Het is dit aspect dat me het meest verontrust in deze sage. Ik probeer me in de positie van het Post Office onderzoeksteam te plaatsen en vind het onmogelijk om me voor te stellen dat op een bepaald moment het onderbuikgevoel niet opspeelde.

Wegrijdend nadat ze deze modelburgers, pijlers van de gemeenschap, hebben geïnterviewd en hen beschuldigd hebben van vreselijke criminaliteit, ondanks ontkenning, moeten sommigen in het team toch de integriteit van de Horizon-technologiedata in twijfel hebben getrokken. Het was het klassieke enkele faalpunt.

De schijnbare financiële discrepanties moeten hebben geschreeuwd tegen de profielen en achtergronden van die fatsoenlijke mensen die ze beschuldigden, om nog maar te zwijgen van de zeer voor de hand liggende vraag …
waarom hebben we zo’n plotselinge toename in postmeesters en postmeesteressen die criminelen worden?

De alomtegenwoordige invloed van onderzoeksvooroordelen

Wanneer die knagende vraag van twijfel het hoofd van een onderzoeker binnensluipt, vergt het moed om je hand op te steken in de kamer en je zorgen te uiten. Ik zou verbaasd zijn als er in dit geval geen handen werden opgestoken, maar werden ze gehoord? Van buitenaf gezien hadden degenen die het onderzoek leidden de bestemming al besloten en zouden ze zich inspannen om het bewijs te laten passen bij de perverse uitkomst, ongeacht de kosten – onderzoekvooroordelen op zijn meest wijdverbreid en destructief.

Er is dan het gevaar van het bereiken van het waargenomen punt van geen terugkeer. Af en toe, en ik heb dit al meerdere keren gezien, lijkt het aanvankelijk alsof de uitkomst van het onderzoek duidelijk en voor de hand liggend is. We hebben ogenschijnlijk solide data die in één richting wijzen … wat zou het anders kunnen zijn? Tijd en middelen later, wanneer dat initiële vertrouwen wordt uitgedaagd of beschadigd door tegengesteld of tegenstrijdig bewijs, kan het moeilijk zijn om te accepteren en verleidelijk om te negeren.

Het vergt moed om de onderzoeksrichting te accepteren en te veranderen. In dit geval vraag ik me af of degenen aan de top de morele moed ontbraken om toe te geven dat ze het mis hadden en hoe dan ook doorgingen, ondanks de menselijke ellende en onrechtvaardigheden die ze veroorzaakten. Ze waren het punt van geen terugkeer gepasseerd! De gang van zaken met aanhoudende twijfel, wordt vaak beschreven als ‘disfunctioneel momentum’ of ‘disfunctionele gang van zaken’; het voelt niet goed, maar we gaan door omdat we er allemaal bij betrokken zijn, en dat geldt ook voor onze reputatie.

Conclusie

Hopelijk zal het komende openbare onderzoek enkele antwoorden op deze vragen onthullen, maar het versterkt de wijze woorden van mijn detective-mentor en is een les voor iedereen die de rol van onderzoeker vervult. Als u vertrouwt op cruciale technische data of resultaten die in strijd lijken te zijn met uw onderbuikgevoelens over menselijk gedrag of prestaties, zoek dan een tweede (of derde) mening.

Wees niet de stille persoon in de kamer en heb de moed om de vraag te stellen: ‘Hebben we dit goed?’ Deze moed kan een ‘kritieke stap’ veranderen in een effectieve ‘kritieke stop’ voor iedereen om zich te heroriënteren en te overwegen of het huidige momentum moet worden voortgezet.